Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Nedir? Kimlerde Görülür? Belirti Ve Tedavi Yöntemleri
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Nedir? Kimlerde Görülür? Belirti Ve Tedavi Yöntemleri
Günümüzde artan ekran kullanımı, düzensiz mesai saatleri ve yoğun iş temposu nedeniyle uyku sorunları giderek daha sık karşımıza çıkıyor. Çoğu kişi bunu sıradan bir yorgunluk ya da “birkaç gece iyi uyuyamamak” olarak görse de aslında bu durum, bedenimizin biyolojik saatini ciddi şekilde bozabiliyor. Bazı kişilerde bu tablo geçici olmaktan çıkıp, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen “sirkadiyen ritim bozukluğu” adı verilen önemli bir sağlık sorununa dönüşebiliyor.
Vücudumuzun kendine ait bir biyolojik saati vardır. Bu saat, yaklaşık 24 saatlik döngüler halinde çalışır ve uyku-uyanıklık düzenimizi, hormon salınımımızı, vücut ısımızı hatta iştahımızı bile kontrol eder. Güneş ışığı, karanlık, yeme alışkanlıkları ve günlük rutinler bu saati ayarlayan temel etkenlerdir.
Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Nedir?
Sirkadiyen ritim bozukluğu, en basit ifadeyle bedenimizin kendi biyolojik saati ile dış dünyanın akışı arasındaki dengenin bozulmasıyla ortaya çıkar. Normalde vücudumuz, gün ışığına ve karanlığa uyum sağlayarak uykuya geçiş ve uyanma zamanını belirler. Ancak bu iç saat, modern yaşamın getirdiği vardiya işleri, gece geç saatlere kadar ekran başında kalma ya da sık seyahat gibi faktörlerle kolayca şaşabilir. Böyle olduğunda kişi, uyumak istediğinde uykuya dalamaz ya da sosyal/iş yaşamının gerektirdiği saatte uyanmakta güçlük çeker. Dahası, uykuya dalsa bile bu uyku derin ve dinlendirici olmaz; sabah uyanıldığında dinç hissetmek yerine yorgunluk ve tükenmişlik duygusu ön planda olur. Bu nedenle sirkadiyen ritim bozukluğu yalnızca “uykusuzluk” değil, kişinin genel sağlığını, ruh halini ve günlük performansını etkileyen bütüncül bir sorundur.
Sirkadiyen ritim bozukluğu yaşayan kişilerde şu şikâyetler görülebilir:
Gece uykuya dalmakta zorluk, sabahları uyanamama
Gün içinde aşırı uyku hali ve yorgunluk
Konsantrasyon ve hafıza sorunları
Ruh halinde değişiklikler: huzursuzluk, kaygı veya depresif hisler
İş veya okul performansında düşüş
Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Kimlerde Daha Sık Görülür?
Gece vardiyasında çalışanlar
Sık sık uzun mesafe uçuşu yapanlar
Gençler (geç saatlere kadar uyanık kalma eğilimi olanlar)
Yaşlılar (erken uyuma ve erken uyanma eğilimi olanlar)
Sirkadiyen Ritim Bozukluğunun Tedavisi Nasıl Olur?
Sirkadiyen ritim bozukluğu, doğru yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Tedavi kişinin yaşam tarzına, uyku düzenine ve bozukluğun tipine göre planlanır:
Uyku hijyeni: Düzenli uyku saatleri, yatmadan önce ekran kullanımının sınırlandırılması, kafein tüketiminden kaçınma
Işık tedavisi: Sabah saatlerinde parlak ışığa maruz kalma, akşamları mavi ışığı azaltma
Melatonin desteği: Doktor kontrolünde uygulanabilir
Davranışçı terapiler: Uykuya yönelik kaygıları azaltmaya yardımcı olur
İlaç tedavisi: Gerekli görüldüğünde uzman hekim tarafından düzenlenir
Eğer uyku sorunu bir aydan uzun süredir devam ediyorsa, günlük yaşamınızı yani iş ve okul başarınızı etkiliyorsa, depresyon ve kaygı gibi ruhsal sorunlara sebebiyet veriyorsa mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir.
