Panik Atak Nedir? Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Panik Atak Nedir? Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik atak; belirgin bir neden olmaksızın beklenmedik bir anda ortaya çıkan ve zaman zaman tekrarlayan aşırı panik ya da korkunun hissedildiği ataklardır. Toplumda oldukça sık görülen ve tedavisi göz ardı edilen panik ataklar; çarpıntı ya da kalp hızında artış, terleme, titreme, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi fiziksel ve yoğun korku, panik, gerçek dışı düşünceler gibi duygusal belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Panik atak ayrıca başka psikolojik rahatsızlıklara da neden olabiliyor.
Panik atak, belirgin bir neden olmaksızın, beklenmedik bir anda ortaya çıkan ve zaman zaman tekrarlayan, fiziksel ve duygusal belirtilerin eşlik ettiği aşırı panik ya da korku ile seyreden ataklardır.
Çocuklarda panik atak görülebilir mi?
Panik ataklar; çocuklarda ve ergenlerde, yetişkinlerdekine benzer bir görünüm sergilemektedir. Bununla birlikte, gözlenen belirtiler gelişimsel bir sıra izlemektedir.
Çocuk ve ergenlerle yapılan çalışmalar, küçük yaştaki çocuklarda en sık gözlenen belirtilerin;
Çarpıntı
Nefes darlığı
Terleme
Baygınlık
Güçsüzlük olduğuna işaret etmektedir.
Ergenlik döneminde;
Göğüs ağrısı
Baş ağrısı
Kızarma
Titreme
Baş dönmesi gibi belirtiler daha sıktır.
Çocuk ve ergenlerde görülen panik ataklarının yalnızca agorafobi (kişinin kendini güvende hissettiği yerden ayrılma korkusu yaşaması) ve panik bozukluğunun gelişmesiyle bağlantılı olmakla kalmayıp; kaygı, duygudurum ve stresle ilişkili bozukluklarla bağlantılı olduğu belirlenmiştir.
Çocuk ve ergenlerde panik atak; psikososyal ve akademik sorunların eşlik ettiği ve yetişkinlik döneminde de başka psikiyatrik bozuklukların (diğer kaygı bozuklukları, depresyon, madde kullanımı vb.) ortaya çıkmasında risk etkeni oluşturan bir durumdur.
Panik atak kaç yaşında başlar?
Panik atakların başlangıç yaşının sıklıkla ergenlik dönemine (15-20 yaş) rastladığı görülmektedir.
Panik atağın erkeklere oranlara kadınlarda daha fazla görüldüğü ve kadınlarda daha erken dönemlere başladığı belirlenmiştir. Panik bozukluklar küçük çocuklara göre ergenlerde daha yaygındır.
Panik atak nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?
Panik atağı tetikleyen birçok neden olabilir. Genellikle stres yaratan durumlar panik atağı tetiklemektedir ve bunlar önemli yaşamsal ya da travmatik olaylar olabilir.
Ayrıca, genel tıbbı durum bozukluklarından,
Tiroid, guatr
Kalp ritim bozukluğu
Geçirilmiş kalp ameliyatı ve birçok hastalığa ikincil olarak panik atak gelişebilir.
Bunlara ek olarak panik atak, genetik geçişin yüksek oranda olduğu bir bozukluktur.
Çocukluk çağı travmaları,
Bastırılmış duygular,
Kendini ifade etme güçlüğü ilerleyen yıllarda panik atak gelişiminde etken olabilir.
Panik atağın;
Depresyon,
Sosyal fobi,
Özgül fobi (Kan görme, yükseklik, asansör, böcek, köpek, uçak vb. korkusu) gibi birçok psikiyatrik hastalıkla birlikteliği bulunmaktadır.
Ayrıca bu durumların hiçbiri olmadan;
Gece uyandıran bir çarpıntı,
Nefes darlığı,
Boğuluyormuş hissi gibi belirtilerle beklenmedik bir anda da oluşabilir.
Panik atağın risk faktörleri şunlardır:
Genetik yatkınlık (Ailede panik atak öyküsü)
Çözülmemiş çatışma durumları
Stres
Ciddi hastalıklar
Sevilen birinin ölümü
Cinsel saldırı
Travmatik bir olay
Boşanma
Sigara veya aşırı kafein kullanımı
Çocuklukta fiziksel veya cinsel istismar öyküsü
Panik atak belirtileri nelerdir?
Panik atak geçirildiğinde, aşağıdaki fiziksel ve zihinsel belirtilerden en az dördü , bunların yanı sıra ani başlayan yoğun korku veya rahatsızlık hissedilir.
Panik Atak Belirtileri:
Çarpıntı ya da kalp hızında belirgin bir artış
Terleme
Titreme
Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma
Nefes alışverişinin kesilmesi
Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
Mide bulantısı ya da karın ağrısı
Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi hissetme
Derealizasyon (Gerçek dışı duygular)
Depersonalizasyon (Benliğinden ayrılmış̧ olma)
Kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu
Ölüm korkusu
Paranteziler (Uyuşma ya da karıncalanma)
Not:Dörtten daha az belirtinin görüldüğü ataklara ise “Kısıtlı Panik Atak” adı verilir.
Panik atak genellikle kaç dakika/saat sürer?
Panik Atak birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve 10 dakika içinde şiddeti en yoğun düzeye çıkar. Çoğu zaman 10-30 dakika (seyrek olsa da bir saate kadar) devam ettikten sonra kendiliğinden geçer.
Panik atak krizi anında ne yapılmalı?
Panik atak krizi anında yapılması gerekenler şunlardır:
Atak doğru sınıflandırılmalı: En önemli şey, gerçekten tehlikede olunmadığını anlamaktır. Kalbin hala attığı, hayatın tehlikede olmadığı bilinmelidir.
Farkındalık: Bu durumun bir panik atak olduğu, fiziksel semptomlara yalnızca düşüncelerin ve korkuların neden olduğu hatırlanmalıdır. Birey kendisine, “Bu kalp krizi değil; panik atağı. Korku merkezim kendiliğinden çalışmaya başladı. Yakında geçer, daha önce de geçti.” gibi telkinlerde bulunmalıdır.
Dikkat dağıtılmalı: Paniğin başladığı durum o an için terk edilmeye çalışılmalı ve sakinleşecek bir yer bulunmalıdır. Dikkati dağıtmak ve olumsuz düşüncelerden kurtulmak için etrafa bakmak ve bölgedeki nesneleri adlandırmak da yardımcı olabilir.
Doğru nefes alıp verilmeli: Doğrunefes almak çok önemlidir. Yavaşça nefes alıp alt karına vererek, nefes daha iyi düzenlenir ve kalp atışı normalleşir.
Düşüncelerin doğruluğu yeniden kontrol edilmeli
İyi hissettiren düşüncelere odaklanılmalı
Nefes egzersizleri yapılmalı: Aşırı derin nefes alma panik atakları artırır. Bu şikâyeti olan hastaların “nöbet” geçene kadar bir torbaya soluması istenir.
Her atak başında saate bakılması ve sonlandığında ise ne kadar sürdüğünün bir yere yazılması önemlidir. Saatler gibi gelen atak süresinin yalnızca dakikalar olduğunun görülmesi sonraki ataklarda hastanın direncini artıracaktır.
Panik atak krizi anında yapılmaması gerekenler:
Geçirilen ataklardan korkulmamalı. Çoğu zaman atak sırasında vücudun verdiği tepkiler korkutucu olabilir. Bu tepkiler, bedeni korumaya yönelik verilen doğal tepkilerdir. Farkındalık pratikleriyle zihin şimdiye taşıyabilir ve odak fiziksel tepkilerden alınabilir.
Panik anında kişide delirecek veya ölecekmiş hissi oluşabilir. Kişi kendine bu düşüncelerin doğru olmadığını, çarpık düşünceler olduğunu hatırlatmalıdır.
Atak anında, gelecek bir sonraki atak düşünülmemelidir.
Atak sırasında sigara, alkol gibi maddeler kullanılmamalıdır. Bu maddeler, atağın geçmesini sağlamayacağı gibi şiddetlenmesine neden olacaktır.
Panik atak, bireyin hayatında hangi olumsuzluklara yol açar?
Panik atak muhakkak tedavi edilmesi gereken bir bozukluktur. Aksi takdirde nöbetler daha sık yaşanabilir ve kişi için büyük sıkıntılara neden olabilir.
Panik atak yaşayan kişilerin en büyük korkularının başında yalnız kalmak gelir. Ayrıca aşırı kalabalık yerlerden de kaçınmaktadırlar. Çünkü bu yerlerde yaşayacakları bir ataktan kolayca çıkamayacaklarını düşünmektedirler. Bu nedenle de panik atak kişilerde bu ve benzeri fobileri de yaratır. Panik atak tedavisi almayan kişiler sürekli vücutlarındaki gerginliği ve stresi atmak için kendilerini rahatlatacak ilaçlara veya alkole başvurabilirler. Bu durum kişilerde bağımlılık sorununun ortaya çıkmasına neden olabilir.
Panik atak tedavisi olmayan kişi, panik atağa neden olan psikolojik bozukluğunun da farkında olamayacağı için bu hastalığının da tedavisinin yapılma şansı ortadan kaldıracaktır. Panik atak tedavi edilmezse, kişilerde ataklarda artış ve sıklık yaşanabilir. Bu da kişilerin sosyal, ekonomik hayatını ciddi derecede olumsuz etkiler.
Başlıca olumsuzluklar şunlardır:
Araba kullanma veya evden çıkma korkusu gibi belirli fobilerin gelişimi
Sosyal durumlardan kaçınma
İş veya okul sorunları
Alkol veya diğer maddelerin kötüye kullanımı
Finansal problemler
Yalnız seyahat edememe
Asansör, otobüs veya araba yolculuğu yapamama
Evden uzun mesafelere seyahat edememe
Depresyon, anksiyete bozuklukları ve diğer psikolojik bozukluklardır.
Panik atakla birlikte başka hangi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir?
Panik bozukluğu en çok sosyal fobi ve özgül fobi olmak üzere bütün anksiyete türleriyle ilişkilendirilmektedir. Travma sonrası stres bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon diğer sık görülen ek psikolojik rahatsızlıklardandır. Panik atak tedavi edilmezse, kişi sağlığı için sürekli endişe duyar. Bu da kişinin bir hastalık hastası (hipokondriyazis) olmasına neden olabilir. Bunun dışında panik bozukluğunun yaşattığı fiziksel semptomlardan kaçınmak için alkol madde kullanımında artış yaşanması ve uyku bozuklukları da sık görülen rahatsızlıklar arasındadır.
Panik atak tanısı nasıl konur?
Panik atak tanısı; belirli kriterlere dayalı tıbbı değerlendirmenin ardından konuda uzman hekimler tarafından konulmaktadır. Bazı fiziksel rahatsızlıklar genellikle panik ataklarla aynı türde fiziksel ve duygusal semptomlara neden olduğundan, hekimler ilk olarak kişinin herhangi bir fiziksel rahatsızlığı olmadığından emin olmaktadır. Panik ataklar ciddi bir fiziksel hastalıkla da ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları; kalp ritim bozukluğu, hipertiroid, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve epilepsidir.
Panik atak şikâyetleriyle başvuran hastaların psikososyal açıdan değerlendirilmesi önemli bir konudur. Kişinin korkuları, endişeleri, stres kaynağı olan durumları, ilişki problemleri ve benzeri konularda açık ve net olması önemlidir.
Panik bozukluğu teşhis edilebilecek belirli bir test veya radyolojik görüntüleme gibi bir tetkik yoktur. Panik bozukluğun tanısının konulurken birçok etken göz önünde bulundurulmalıdır. “Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı”na göre hastanın belirtileri değerlendirilir ve bu tanı netleştirilerek tedavi planı çıkarılır.
Panik atak nasıl tedavi edilir? Tedavi yöntemleri nelerdir?
Panik atak yaşadığını düşünen birey, mutlaka bir uzmandan yardım almalıdır. Panik atak tedavi edilebilen bir bozukluktur ve mümkün olduğunca erken tıbbi yardım almak en önemlisidir.
Panik atak tedavisinde, ilaç veya psikoterapi aktif olarak kullanılan yöntemlerdir. Bu iki yöntem ayrı ayrı uygulanabildiği gibi birlikte de uygulanabilmektedir. Tedavi süreci kişisel tercihe, tıbbi geçmişe ve atakların ciddiyetine bağlı olarak değişmektedir.
İlaçlar, tedavinin bir parçası olarak kullanılmaktadır. İlaçların etkisi 3-6 hafta içinde görülebilir. Bu bağlamda kişi ilaçların etkisinin olmadığı düşüncesine kapılabilir ancak etkisini birkaç hafta içinde görebilmekteyiz.
Psikoterapi, psikolojik sıkıntıların bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşarak çözümlenmesini hedefleyen müdahale türüdür. Burada konuşmaktan kasıt bireyin düşünme, karar verme, muhakeme gibi zihinsel süreçlerinin nasıl işlediğini ve yaşadığı sıkıntılara nasıl etki ettiğini değerlendirmek ve çeşitli yöntemlerle buna müdahale etmektir. Psikolojide kullanılan terapi yöntemleri çeşitli olmakla birlikte en başarılı yöntem danışana en uygun olanıdır.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), panik atak tedavisinde kullanılan psikoterapi yönteminden biridir. Bu terapi yöntemiyle panik belirtilerinin tehlikeli olmadığı, hastaya kendi deneyimi ile öğretilmeye çalışılır. Panik atak geçiren birçok birey haftalar içerisinde bir azalma görmeye başlar ve semptomlar sıklıkla belirgin şekilde azalır veya birkaç ay içinde tamamen geçer.
Panik atağı tetikleyen durumlar nelerdir?
Panik ataklar, ani başlangıçlar ve yoğun korku deneyimleriyle karakterizedir. Panik ataklar çeşitli ruhsal bozuklukların bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Ancak aynı zamanda durumsal da olabilir ve yalnızca hasta belirli bir korku tetikleyicisiyle karşı karşıya kaldığında da ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, panik atakların belirgin bir sebebi olmaksızın ortaya çıkması da mümkündür.
Panik atağı tetikleyen durumlar başlıca şunlardır:
Kapalı alanlar (Tünel, asansör, vb.)
Kalabalık yerler (Alışveriş merkezleri, toplu taşıma yerleri, eğlence merkezleri vb.)
Toplum önünde zor bir görev (Sunum, söyleşi vb.)
Yeni veya tanıdık olmayan insanlarla yapılan toplantılar ya da sosyal olaylar
Açık alanlar (Köprü üzerinden geçme, yüksek binalar vb.)
Organik hastalıklar, ritim bozuklukları, kalp rahatsızlıkları, tiroid bezinin fazla çalışması, astım vb.
İlaçların yan etkisi
Depresyon, fobiler dâhil pek çok psikiyatrik hastalıklar
Panik atakları önlemek için neler yapılmalı?
Erken tedavi, panik ataklarla beraber gelişecek diğer psikolojik bozuklukların önlenmesinde de etkilidir. Panik atak, bir çeşit kaygı bozukluğudur ve tedavisi en kolay rahatsızlıklardan biridir. Bu yöntemlerin yanı sıra düzenli hayat, sağlıklı beslenme, yeterli uyku ve kafeinli içeceklerden uzak durmanın panik atağı önleyici, aynı zamanda tedaviyi destekleyici etkisi bulunmaktadır. Panik atak semptomlarını azaltmak için yoga ya da nefes egzersizleri de etkili olmaktadır.
Panik atakları engellemek için yapılması gerekenler şunlardır:
Korkular sınıflandırılmalı: Korkularla yüzleşmeye çalışılmalı ve korku yaratan durumlardan kaçınılmalı. Buna ek olarak, korkunun günlük yaşamı yönetmesine izin verilmemeli. Korkunun tamamen normal ve temel bir duygu olduğunun farkına varılmaya çalışılmalıdır.
Sağlıklı yaşamaya özen gösterilmeli: Bilinçli bir yaşam tarzı, tekrarlayan panik atak olasılığını azaltmaya yardımcı olur. Nikotin, kafein ve alkol gibi paniği artırabilecek maddelerden kaçının. Sağlıklı beslenin ve kaliteli bir uyku düzeniniz olsun.
Stressiz ve sakin bir yaşam sürdürmeye çalışılmalı: Günlük yaşamda stresi azaltmak için yoga, gevşeme egzersizleri veya meditasyon yapmak daha az stresli bir yaşam sürdürmeye yardımcı olacaktır. Bu sayede bedeni ve zihni sakinleştirip bilinçli olarak gevşeterek, alarm sistemine “Tehlike yok. Biraz yavaşlayabilirsin.” sinyali verilir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
