İnsülin Direnci Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Bilmeniz Gerekenler
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
İnsülin Direnci Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Bilmeniz Gerekenler
Günümüzde giderek daha fazla kişide görülen ve çoğu zaman fark edilmeden ilerleyen bir sağlık sorunu: İnsülin direnci. Kilo alımından yorgunluk hissine, ciltteki değişimlerden kalp-damar sağlığına kadar birçok sistemi etkileyebilen bu durum, zamanında fark edilmediğinde tip 2 diyabete ve ciddi metabolik sorunlara zemin hazırlayabilir. Peki, vücudunuz size sinyal veriyor olabilir mi?
Güven Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü'nden Prof. Dr. Alper Sönmez, insülin direncinin belirtilerini, nasıl ölçüldüğünü ve hangi durumlarda şüphelenmeniz gerektiğini anlattı.
İnsülin direncinin yalnızca içsel belirtileri yoktur. Cilt, bu durumu erken aşamalarda haber veren organlardan biridir. Özellikle boyun, koltuk altı ve kasık gibi bölgelerde ortaya çıkan koyu renkli, kadifemsi görünümlü cilt değişiklikleri (akantosis nigrikans) insülin direncinin önemli bir işaretidir. Buna ek olarak deri katlantılarında oluşan küçük, yumuşak cilt çıkıntıları da (skin tag) dikkat edilmesi gereken bulgular arasındadır. Bu görsel belirtiler çoğu zaman estetik bir sorun olarak değerlendirilse de, aslında altta yatan metabolik bozuklukların habercisidir.
Bel Çevreniz Size Ne Söylüyor?
İnsülin direnci ile doğrudan ilişkili olan en önemli göstergelerden biri de karın çevresi genişlemesidir. Özellikle kadınlarda bel çevresinin 80 cm’yi, erkeklerde ise 90 cm’yi geçmesi insülin direncine işaret edebilir. Bu değerler 90 cm (kadın) ve 100 cm (erkek) üzerine çıktığında ise obezite düzeyinde abdominal yağlanmadan söz edilir. Vücutta yağın özellikle karın çevresinde toplanması, organlar arası yağlanmayı artırarak insülinin etkisini engeller. Bu durum, ilerleyen süreçte insülin hormonunun daha fazla salgılanmasına ve kısır bir döngüye girilmesine neden olur.
Gizli Şeker, Bozulmuş Kan Yağları ve Tansiyon
İnsülin direnci sadece kilo ile sınırlı bir sorun değildir. Kan şekeri düzeylerinde yükselme, kan yağlarında (özellikle trigliserid ve kolesterol) dengesizlik ve yüksek tansiyon gibi durumlar da insülin direncinin etkilerindendir. Açlık kan şekerinizin 100 mg/dl’nin üzerinde olması, glukoz tolerans testinde 2. saat şekerinizin 140 mg/dl’den fazla çıkması veya trigliserid düzeyinizin 150 mg/dl’nin üstünde olması bu tabloyu destekler. Aynı zamanda büyük tansiyonunuzun 130 mmHg, küçük tansiyonunuzun ise 85 mmHg üzerine çıkması da dikkat edilmesi gereken durumlardandır. Bu bulguların hepsi, kalp-damar sağlığınız için bir alarm niteliği taşır ve mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.
İnsülin Direncini Ölçmek İçin Kullanılan Testler ve Sınırlamalar
İnsülin direncini tespit etmek için çeşitli testler kullanılmaktadır. En sık başvurulan yöntemler arasında açlık ve tokluk insülin seviyeleri, HOMA-IR (Homeostatik Model Değerlendirmesi), Matsuda ve Quicki indeksleri yer alır. Ancak bu testlerin bazı sınırlılıkları da vardır. İnsülin salınımı gün içinde dalgalanma gösterdiğinden, tek bir ölçümle kesin sonuç elde etmek zor olabilir. Ayrıca kullanılan ticari test kitlerinin ölçüm hassasiyetleri farklılık gösterebilir. Irk, yaş ve cinsiyete göre de sonuçların değişiklik göstermesi tanıyı zorlaştıran etkenler arasındadır. Dolayısıyla test sonuçlarının yorumlanması mutlaka bir endokrinoloji uzmanı tarafından yapılmalı; sonuçlar yalnızca rakamlarla değil, bireyin genel sağlık durumu ile birlikte değerlendirilmelidir.
Bu Dört Durumdan Biri Varsa Dikkat
Eğer aşağıdaki durumlardan biri bile sizde mevcutsa, insülin direnci olasılığı yüksek olabilir:
Kilo fazlalığı ya da obezite, özellikle karın bölgesinde yoğunlaşan yağlanma
Prediyabet (gizli şeker) ya da tanı konmuş tip 2 diyabet
Kan yağlarında bozulma (trigliserid ve kolesterol yüksekliği)
Hipertansiyon ya da sınırda tansiyon değerleri
Bu durumlar genellikle birlikte görülür ve metabolik sendromun bir parçasıdır. Vücudunuzu dinleyin, sinyalleri önemseyin. Erken tanı ve yaşam tarzı değişiklikleriyle insülin direncini kontrol altına almak mümkündür.
Sadece Kilo Değil, Metabolik Sağlık Meselesi
İnsülin direnci; yorgunluk, açlık hissi ya da kilo artışı gibi basit görünen sorunların arkasında yatan karmaşık bir durumdur. İhmal edildiğinde diyabetten hipertansiyona, kalp-damar hastalıklarından hormonal dengesizliklere kadar birçok sorunun temelini oluşturur. Eğer kendinizde yukarıdaki belirtileri gözlemliyorsanız, geç kalmadan bir iç hastalıkları veya endokrinoloji uzmanına başvurmanız sağlığınız açısından büyük önem taşır.
