Girişimsel Radyoloji Hizmetleri
Girişimsel Radyoloji hangi hastalıklarda uygulanır?
Girişimsel radyolojik işlemler vasküler (damarlarla ilgili), onkolojik(kanser hastalarında uygulanan) ve nonvasküler (damar dışı) olarak üç gruba ayrılabilir.
1) Vasküler Girişimsel İşlemler
• En sık yapılan işlem tanısal anjiografidir. Görüntülenmek istenen damar içine kateterle ulaşarak kontrast madde verilir ve görüntüler kaydedilir. Beyin, bacak damarları ve karın içi organları anjiyografileri tedavi planlamasında büyük önem taşır.
• Damarlarda daralma, tıkanma, pıhtı oluşumu, damar malformasyonları ve damar tümörleri tespit edildiğinde girişimsel işlemlerle tedavi gerçekleştirilebilir.
- Daralma ve tıkanmalarda balon ve/veya stent kullanılır (PTA- stentleme).
- Pıhtı mevcutsa çıkarılır veya eritilir (Trombektomi- Tromboliz).
- Malformasyonlar ve tümörlerin besleyici damarları tıkanır (Embolizasyon).
Stentler silindir şeklinde metal kafeslerdir. Daralmış veya tıkanmış damarların genişletilmesi için kullanılmaktadır. Farklı yerlerde kullanılmak üzere farklı çap, uzunluk ve özelliklerde üretilirler.
Günümüzde dizaltı damarlar için üretilmiş ince ve uzun balonlar ile dizaltı damarların darlık ve tıkanmaları da başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
• Kalpten çıkan ana damara aort, genişlemelerine de “aort anevrizması” denir. Karın açılarak yapılan ameliyatlarla tedavi edilmekte olan bu hastalık, günümüzde damar içi yolla özel kaplı stentler ile tedavi edilmektedir.
• Girişimsel radyolojinin önemli bir alt dalı da Girişimsel Nöroradyolojidir. Beyin Damarı hastalıklarının endovasküler (damar içi) yollarla tedavisi Girişimsel Nöroradyolojinin konusudur.
- Boyun damarlarının darlık ve tıkanmaları stent, balon ve özel filtreler kullanılarak tedavi edilmektedir. Damar eski çapına ulaşmakta, damar duvarındaki plaklar stent arkasına hapsedilmekte, hastanın inme geçirme riski önlenmektedir.
- Beyin damarları bir pıhtı nedeniyle aniden tıkandığında hastalar inme geçirirler. Girişimsel Nöroradyologlar, damar içi yolla bu pıhtıyı çıkararak ve/veya eriterek nörolojik kayıpları ortadan kaldırabilir veya hafifletebilirler.
- Beyin kanamasına yol açabilen beyin damarlarındaki balonlaşmalar (Beyin Anevrizması) ve damar yumakları (Arteriovenöz Malformasyon) da Girişimsel Nöroradyolojinin tedavi ettiği hastalıklardandır. Kapalı yolla beyin damarlarına ulaşarak bu hastalıkları tedavi etmek mümkündür.
- Bazı çok kanlanan beyin tümörleri de cerrahi öncesinde embolize edilmekte ve cerrahi sırasında bu tümörlerin daha az kanaması sağlanmaktadır.
• Toplardamar hastalıkları
- Tanısal
- Pıhtı oluşumuna bağlı tıkanmalar (Derin Ven Trombozu) kan sulandırıcılar ve özel kateterlerden pıhtı eritici ilaçlar verilerek (tromboliz) tedavi edilir. Uygun zamanda yapılan müdahale ile pıhtının tamamen temizlenmesi mümkün olabilir.
- Bacak Varisleri:
o Skleroterapi ile tedavi
o Ultrason ile görüntülenip lazer ile yakılarak tedavi
Hastalar ameliyat olmadan günübirlik tedavilerle sorunlarından kurtulmaktadır.
• Yüksek hacimde kan değişimi gerektiren durumlarda hastalara uygun damar yolu sağlanması gerekir. Diyaliz hastalarına hemodiyaliz kateteri takılması sıklıkla yapılan girişimsel işlemlerdendir.
Bu işlemler Girişimsel Radyoloji hekimlerince görüntüleme cihazları kullanılarak yapıldığında başarı şansı artmakta ve riskleri azalmaktadır.
• Diyaliz hastalarında açılan diyaliz fistülleri hastalar için yaşamsal öneme sahiptir. Fistüllerin sınırlı bir ömrü vardır. Fistül açılabilecek damarlar sınırlı olduğundan her bir fistülün ömrünü olabildiğince uzatmak önemlidir. Fistüllerde zamanla oluşabilen daralmalar, pıhtı oluşumları ve tıkanmalar beklenen sorunlar olup Girişimsel Radyolojik müdahalelerle çözülebilmektedir.
2) Onkolojik Girişimsel İşlemler
• Damar yoluyla ilaç verilmesinin gerekli olduğu durumlarda port kateter takılması tedaviyi kolaylaştırmaktadır. Kemoterapi hastalarında sıklıkla uygulanmaktadır.
• Kemoembolizasyon veya Radyoembolizasyon bazı kanser hastalarına uygulanan özel embolizasyon işlemleridir. Genellikle karaciğer tümörlerinde yapılır. Kemoembolizasyonda tümörü besleyen damarlara ulaşılarak kanser ilacı ve damarı tıkayan maddeler verilir. Radyoembolizasyonda ise kanser ilacı yerine tümör içi ışın tedavisi yapmak için radyasyon yayan maddeler verilir.
• Radyofrekans veya Mikrodalga uygulamaları, özellikle karaciğer tümörlerinde görüntüleme eşliğinde bir iğne ile tümör içine girilerek yüksek ısı oluşturulması, ya da bir başka deyişle tümörün yakılarak ortadan kaldırılması prensibine dayanır.
3) Non-Vasküler Girişimsel İşlemler
• Biyopsiler tanı koyma amacıyla yapılan non-vasküler girişimsel radyolojik işlemlerdir. Ultrason, tomografi, MR gibi görüntüleme yöntemleri eşliğinde gerçekleştirilir. Tiroid, prostat, karaciğer, akciğer, böbrek, pankreas gibi organlardan örnek alınması işlemidir. Özel bir iğnenin örnek alınacak dokuya yerleştirilmesi sonrasında iğne kalınlığında bir doku çıkarılır ve incelenmek üzere Patoloji bölümüne iletilir. Pek çok hastalıkta kesin tanıya ulaşabilmeyi sağlar.
• Abse/kist tedavileri gibi sıvı drenajları
• Nefrostomi böbrek boşaltıcı sisteminin bir kateter ile dışarıya ağızlaştırılmasıdır.
• Perkütan Transhepatik Kolanjiografi ciltten ince bir iğne ile girilip, kontrast madde verilerek safra yollarının görüntülenmesi işlemidir.
• Perkütan Bilier Drenaj ciltten girilerek safra yolları görüntülendikten sonra safrayı dışarıya boşaltmak için yapılan kateter yerleştirilmesi işlemidir.
• Safra kanalı tıkanıklıklarında safra yollarına stent yerleştirilebilir.
• Böbrek kistlerinin drenajı
• Kist hidatik tedavisi
